Shinto – អាថ៌កំបាំង និងមូលដ្ឋានសាសនា

Shinto – សាសនាដែលមិនមែនជាសាសនា។

ថ្វីត្បិតតែ ជប៉ុនមិនទទួលស្គាល់សាសនាណាមួយជាផ្លូវការ ប៉ុន្តែ Shinto បានផ្សារភ្ជាប់នឹងគ្រួសារអធិរាជ ហើយដើរ​តួនាទី​យ៉ាង​សំខាន់​ប្រៀបដូចជាសាសនាសំខាន់របស់ប្រទេស។

ប៉ុន្តែអ្វីដែលគួរឲ្យចាប់អារម្មណ៍ត្រង់ថា Shinto ប្រៀបដូចជាសាសនាមួយដែលមិនមែនជាសាសនា។

នៅថ្ងៃនេះ ចូរយើងស្វែងយល់ពីអាថ៌កំបាំងរបស់ Shinto ទាំងអស់គ្នា។

សាសនាមិនមានគោលលទ្ធិ

សាសនាដទៃទៀតតែងតែមានគោលលទ្ធិ និង​គម្ពីរ។ 

ចំពោះ Shinto ការបង្រៀនរបស់ Shinto ក៏ជាការបង្រៀនរបស់អាទិទេពផងដែរ ណែនាំមនុស្សពីរបៀបរស់នៅ ប៉ុន្តែ​មិន​ដូច​ព្រះ​គម្ពីរ​នៃ​គ្រឹស្ត​សាសនា ឬគម្ពីរពុទ្ធសាសនានោះទេ Shinto មិនមានគម្ពីរជាផ្លូវការឡើយ។

ទោះបីជាព្រះពុទ្ធសាសនាមានការណែនាំ និងបង្រៀនខុសគ្នា ប៉ុន្តែជាមូលដ្ឋាន Shinto មិនមានប្រព័ន្ធគោលលទ្ធិផ្លូវការនោះទេ។

មិនមានឋានសួគ៌ ឬឋាននរកនោះទេ

សាសនាជាច្រើនបានកំណត់ពិភពក្រោយពេលស្លាប់មានដូចជាស្ថានសួគ៌ និងឋាននរក ហើយ​ណែ​នាំ​មនុស្ស​រស់​នៅឲ្យ​បាន​ត្រឹម​​ត្រូវ។ យ៉ាង​ណា​មិញ Shinto មិន​​មែន​​​ការ​​យល់​​ឃើញ​ចំពោះ​ស្ថាន​សួគ៌ ឬឋាននរកឡើយ។

ថ្វីត្បិតតែ មានពិភពសម្រាប់មនុស្សស្លាប់ និងកន្លែងគង់នៅរបស់អាទិទេព (Takamagahara) ប៉ុន្តែមនុស្សមិនអាច​ទៅ​ដល់ Takamagahara ទេ ទោះកាលនៅរស់ល្អ ឬអាក្រក់ក៏ដោយ កន្លែងចុងក្រោយគឺពិភពមនុស្សស្លាប់។

ផ្ទុយទៅនឹងសាសនាមួយចំនួនជឿថា មនុស្សនឹងត្រូវអាទិទេពដាក់ទណ្ឌកម្មប្រសិនបើប្រព្រឹត្តអំពើអាក្រក់ ចំណែក​ឯ Shinto មិន​មាន​ជំនឿ​លើការដាក់ទណ្ឌកម្មដោយអាទិទេពនោះទេ។

មិនមានស្ថាបនិក

មិនដូចជាសាសនាដទៃមានអ្នកបង្កើត ដូចជាព្រះពុទ្ធសាសនាបង្កើតឡើងដោយព្រះពុទ្ធ គ្រិស្តសាសនាដោយព្រះយេស៊ូវគ្រិស្ត ឬសាសនាឥស្លាមដោយ Muhammad ចំណែកឯ Shinto មិនមានស្ថាបនិកច្បាស់លាស់នោះទេ។

Shinto ត្រូវបានគេចាត់ទុកថា អភិវឌ្ឍតាមធម្មជាតិដោយជំនឿ និងទំនៀមទម្លាប់របស់ប្រជាជនដើមភាគតិចជប៉ុន។ គ្មាន​គម្ពីរ និង​គោលលទ្ធិ​ផ្លូវការក៏មកពីចំណុចនេះដែរ។

គោលដៅរស់នៅសម្របខ្លួននឹងធម្មជាតិ

ក្នុងសិល្បៈមានរូបភាពជាច្រើន លំនៅឋាន ការអភិវឌ្ឍ​ទី​ក្រុង និង​ការ​ងារ​នៅ​ជប៉ុន​បំផុសនូវអារម្មណ៍ផ្សារភ្ជាប់នឹងធម្មជាតិ។ 

Shinto លើកកម្ពស់ការផ្សារភ្ជាប់នឹងធម្មជាតិ នៅជប៉ុនមិនមានការបែងចែករវាង “自然” (ធម្មជាតិ) និង “自分” (មនុស្សខ្លួនឯង) ឡើយ។ 

ពាក្យទាំងពីរនេះត្រូវបានបន្ថែមក្នុងភាសាជប៉ុន និងនាំចូលជប៉ុនអំឡុងសម័យ Meiji នៅពេលដែលរបបសាមូរ៉ៃបានបញ្ចប់ ដោយឆ្លុះបញ្ចាំងពីគោលគំនិតប្រពៃណីដែលមិនបែងចែករវាងមនុស្ស និងធម្មជាតិ ចាត់ទុកចំណុចទាំង​ពីរ​ជា​ចំណុច​រួម។

ដូច្នេះ Shinto ដែលលើកកម្ពស់ការផ្សារភ្ជាប់នឹងធម្មជាតិ មិនមែនជាសាសនានោះទេ ប៉ុន្តែគ្រាន់តែជាការណែនាំអំពី​របៀប​រស់​នៅ​ឲ្យបានត្រឹមត្រូវក្នុងនាមជាជនជាតិជប៉ុន។

បុគ្គលដែលត្រូវគោរពថ្វាយបង្គំគឺធម្មជាតិ

Shinto យកទេវកថាជប៉ុនធ្វើជាមូលដ្ឋាន ប៉ុន្តែអាទិទេពដែលបង្ហាញខ្លួនក្នុងនោះមិនមែនជាបុគ្គលដែលត្រូវគោរព​​ថ្វាយ​​បង្គំ​​នោះ​ទេ។ ក្នុង Shinto បុគ្គលដែលត្រូវគោរពថ្វាយបង្គំគេហៅថា (御神体 – Goshintai) ហើយ Goshintai អាច​នឹង​ខុស​គ្នា​អាស្រ័យ​លើ​ប្រាសាទ​នីមួយៗ ដែលជាទូទៅជាវត្ថុធម្មជាតិដូចជាភ្នំ ឬដើមឈើបុរាណ។

រូបបដិមាព្រះពុទ្ធ រូបព្រះគ្រិស្ត ឬរូបភាពសាសនាដែលស្រដៀងគ្នាមិនមានក្នុង Shinto នោះទេ។ ទោះជាយ៉ាងណា ចំណុច​នេះ​មិន​មាន​ន័យ​ថា Shinto ហាមឃាត់ការថ្វាយបង្គំរូបសំណាកដូចសាសនាឥស្លាមឡើយ។

មូលហេតុ​ដែលជនជាតិជប៉ុនត្រូវគេចាត់ទុកជាមនុស្សគ្មានជំនឿ

គ្មានការបង្ខិតបង្ខំគឺជាលក្ខណៈពិសេសនៃ Shinto ដែលធ្វើឲ្យប្រជាជនជប៉ុនមិនមានអារម្មណ៍ថា ខ្លួនកំពុងគោរពតាមសាសនា។ 

ក្នុង Shinto កន្លែងគោរពថ្វាយបង្គំគឺប្រាសាទ ហើយ​ជា​រៀង​រាល់​ឆ្នាំ ចំនួន​ប្រជាជន​ជប៉ុន​ទៅ​ប្រាសាទ​ច្រើន​ជាង​ចំនួន​​ប្រជាជន​​ម៉ូស្លីម​ធ្វើធម្មយាត្រាទៅកាន់ Mecca ទៅទៀត។ 

ហើយបទចម្រៀងល្បីដែលមានចំណងជើងថា “Imagine” ត្រូវ​បាន​និពន្ធ​ដោយ John Lennon ។

ក្នុងបទចម្រៀងមានឃ្លា “ពិភពលោកសន្តិភាព មិនបែងចែកសាសនា” ដែលគេចាត់ទុកថា ត្រូវបានបំផុសគំនិតដោយដំណើរទៅកាន់ប្រាសាទ Ise ដែលជាទីសក្ការបូជាកណ្តាលមួយនៃ Shinto ។ 

ទស្សនៈរបស់ Shinto អាចយល់បានតាមរយៈគោលគំនិត “道” (Tao)

ក្នុងភាសាជប៉ុនមានពាក្យផ្សំជាច្រើនដោយប្រើពាក្យ “道” (Tao) ឧទាហរណ៍៖ 書道 (shodo)៖ អក្សរសិល្ប៍ ; 茶道 (sado)៖ ពិ​ធី​តែ ;  剣道 (kendo)៖ ក្បាច់​ដាវ ; 柔道 (Judo)៖ យូដូ ; 武士道 (bushido)៖ ប៊ូស៊ីដូ។

ពាក្យផ្សំនីមួយៗមានអត្ថន័យដោយឡែក ប៉ុន្តែជាទូទៅ វាតំណាងឲ្យផ្លូវទៅកាន់ភាពស្ទាត់ជំនាញខាងផ្នែកណា​មួយ។ 

“ផ្លូវ” នីមួយៗមានការណែនាំពីគ្រូ (លោកគ្រូ) ដែលបង្ហាញពីផ្លូវរៀនសូត្រតាមដំប៉ូន្មានរបស់គ្រូរហូតអាចឯករាជ្យ។ ទស្សនៈ “守破離” (Shu-Ha-Ri) ត្រូវ​បាន​ផ្សារភ្ជាប់នឹងភាពរីកចម្រើនដែលឈានដល់ “Tao” ។

守 (Shu – រៀន)៖ ដំណាក់កាលដំបូងផ្តោតលើការរៀនសូត្រ ហើយ​គោរព​តាម​ការ​បង្រៀន​របស់​គ្រូ​យ៉ាង​តឹង​រ៉ឹង។

破 (Ha – បំបែក)៖ បន្ទាប់ពីស្ទាត់ជំនាញចំណេះដឹង និងជំនាញមូលដ្ឋាន សិស្សចាប់ផ្តើមលើកជាសំណួរទាក់ទងនឹង​ការ​បង្រៀន​របស់​គ្រូ ហើយ​រីក​ចម្រើន​តាម​បែប​របស់ខ្លួន។

離 (Ri – បំបែកចេញ)៖ នៅពេលដែលឈានដល់កម្រិតមួយជាក់លាក់ សិស្សបំបែកចេញពីគ្រូ ហើយទៅតាមផ្លូវរបស់ខ្លួន។

“Tao” គឺជាដំណើរការឯករាជ្យដូច្នេះ។

ស្រដៀងគ្នាដែរ Shinto ក៏ជាផ្លូវសម្រាប់មនុស្សម្នាក់ៗអាចស្វែងរករបៀបរស់នៅដែលត្រឹមត្រូវសម្រាប់ខ្លួន។

លក្ខណៈ​ពិសេស​នៃ Shinto គឺមិនមានការបង្ខិតបង្ខំដូច​សាសនា​ដទៃ​ទៀត​ឡើយ។

ទំនាក់ទំនងរវាង Shinto និងការធ្វើស្រែ

សម្រាប់ Shinto ការដាំស្រូវគឺជាសកម្មភាពដែលសំខាន់បំផុត។ ថ្វីត្បិតតែ ក្រោយសង្គ្រាម សកម្មភាពនេះលែងត្រូវបានអនុវត្ត ប៉ុន្តែជារៀងរាល់ខែវិច្ឆិកាពិធីបុណ្យ “Niiname-sai” (ពិធីបុណ្យប្រមូលផល) នៅតែត្រូវបានប្រារព្ធធ្វើឡើង​ដើម្បី​អប​អរ​សាទរ​ការ​ប្រមូល​ផល​ល្អ។ ពិធីបុណ្យ​នេះ​ត្រូវបានប្រារព្ធឡើងដោយអធិរាជ។

ហើយរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះ នៅប្រាសាទតង្វាយប្រាក់ពេលបន់ស្រន់គេហៅថា “Hatsureiryo” (初穂料) ដែលមានន័យថា ថ្វាយដល់អាទិទេពចំណែកស្រូវដំបូងដែលប្រមូលបានក្នុងឆ្នាំ។

ថ្វីត្បិតតែ ការដាំស្រូវទឹកត្រូវរៀបចំពីដំបូងច្រើន ប៉ុន្តែបន្ទាប់មកមានភាពនឹងនរ ហើយអត្រាជោគជ័យខ្ពស់ជាងដល់​ទៅ ១០ ដងបើប្រៀបនឹងដាំនៅលើដីស្រែស្ងួត។។

ដូច្នេះហើយ បើប្រៀបធៀបទៅនឹងប្រទេសដែលមានសេដ្ឋកិច្ចផ្អែកលើការដាំដុះលើស្រែ ចំណុចលេចធ្លោនៃប្រទេសដែល​ដាំស្រូវទឹក គឺកម្រិតខុសគ្នានៃប្រាក់ចំណូលទាបជាង។

អាច​និយាយ​បាន​ថា ចរិកលក្ខណៈស្លូតរបស់ប្រជាជន​ជប៉ុន​មួយ​ផ្នែកមក​ពី​វប្បធម៌​ដាំ​ស្រូវ​ទឹក។

រំលឹកដល់កសិកម្មស្រូវទឹក ស្រា sake ជប៉ុនក៏មានប្រភពមកពីអ្នកបម្រើស្រី (miko) ក្នុងប្រាសាទ Shinto ផងដែរ។ ដូច្នេះ​ពិត​ណាស់ រវាង Shinto និង​វប្បធម៌​ស្រូវ​ទឹក​មាន​ទំនាក់​ទំនងយ៉ាង​​ស៊ីជម្រៅ។

ការ​គិតបាន​ជ្រៀត​ចូល​ចិត្តគំនិតទាំងមិនទាន់បានរៀន

ភាគច្រើនប្រជាជនជប៉ុនមិនដែលរៀនគោលលទ្ធិ Shinto នោះទេ។ ចំណុចនេះអាចយល់បានដោយសារ Shinto មិន​មាន​បទ​គម្ពីរ​ ឬគោលលទ្ធិ​ផ្លូវការ​ឡើយ។

ប្រហែល​ជាដោយសារតែ​ស្មារតី​នៃ Shinto ដិតជាប់ក្នុងចិត្ត ទើបប្រជាជនជប៉ុនត្រូវបានគេស្គាល់ព្រោះតែភាពគួរ​សម និង​សុជីវធម៌។

មិនអាចនិយាយថាមនុស្សមានហ្សែន “ល្អជាង” នោះទេ។ ព្រោះតែពួកគេមិនបែងចែកខ្លួនឯង និងអ្នកដទៃ (ឬខ្លួនឯង និងពិភពលោក ខ្លួនឯង និងធម្មជាតិ) ប៉ុន្តែមើលឃើញអ្វីៗទាំងអស់រួមតែមួយ ទើបពួកគេអាចធ្វើយ៉ាង​ណា​មិន​បង្ក​ការ​រំខាន​ដល់​អ្នក​ដទៃ។

ត្រូវហើយ Shinto គឺជាជំនឿដែលត្រូវបានបណ្តុះក្នុងចិត្តមនុស្សដោយមិនចាំបាច់អប់រំ ឬបង្រៀនឡើយ។

ព្រោះតែមូលហេតុ​នេះ ទើបភាសាជប៉ុនតែងតែរំលងប្រធានបទ ដែលធ្វើឲ្យជនបរទេសស្រឡាំងកាំង។ ប្រហែលជាដោយ​សារ​ភាសា​ជប៉ុន​ត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយអ្នកដែលមិនបែងចែកច្បាស់លាស់រវាងខ្លួនឯង និងអ្នកដទៃ។ 

ទស្សនៈ​ទាំងនេះត្រូវគេចាត់ទុកថា​កើត​ចេញ​ពី​លក្ខខណ្ឌ​ភូមិសាស្ត្រ​របស់​ជប៉ុន។ ប្រទេសដែលហ៊ុំព័ទ្ធទៅដោយធម្មជាតិ​​ដ៏​​ស្រស់​​ស្អាត ជា​មួយ​នឹង​ប្រភព​ទឹក​ថ្លា និង​ដី​មាន​ជីជាតិ។

ដោយមិនចាំបាច់យកឈ្នះធម្មជាតិ ពួកគេជ្រើសយកការរស់នៅសម្របខ្លួននឹងធម្មជាតិ។

ដោយសារទីតាំងភូមិសាស្រ្តមានសមុទ្រ ដូច្នេះខណ្ឌដាច់ពីប្រទេសជិតខាង ទើបទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិកម្រនឹងមាន។ ទោះ​ជា​យ៉ាង​ណា ក៏មិនឆ្ងាយប៉ុន្មានដែរ ដូច្នេះការផ្លាស់ប្តូរវប្បធម៌រហូតមកដល់ពេលនេះនៅមានកម្រិតនៅ​ឡើយ ចំណុច​នេះ​ជា​លក្ខខណ្ឌ​រក្សា​អត្តសញ្ញាណ​របស់ខ្លួន។

ប្រទេសមួយដែលមិនតូចប៉ុន្មាន។

ប្រសិនបើខ្វះលក្ខខណ្ឌមួយក្នុងចំណោមលក្ខខណ្ឌទាំងនេះ ការបង្រួបបង្រួមធម្មជាតិពិបាកនឹងកើតឡើង ហើយត្រូវ​បង្រួប​បង្រួប​ដោយ​សាសនា ឬ​នយោបាយ។ យ៉ាង​ណា​មិញ ជប៉ុន​មាន​លក្ខខណ្ឌ​ទាំង​នេះ ដូច្នេះ​អាច​បង្រួបបង្រួម​ដោយ​សេរី​គ្មាន​ឧបសគ្គ។

បន្ទាប់ពីអ្នកទាំងអស់គ្នាបានអានការពន្យល់នេះហើយ ខ្ញុំសុំសួរសំណួរមួយ “បើតាមអ្នក តើ Shinto ជាសាសនាដែរទេ?”

Abe Kengo